Cień (1956)

Cień polski film sensacyjno-wojenny z 1956 roku w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, zrealizowany na podstawie opowiadania pod tym samym tytułem pióra Aleksandra Ścibora-Rylskiego, który był także autorem scenariusza. Zdjęcia kręcono w Bytomiu, Niemczy, Jordanowie Śląskim, Mysłowicach i Gliwicach.
Fabuła

Jadąca samochodem para zauważa mężczyznę wyskakującego z pędzącego pociągu. Starają się go uratować, jednak zmasakrowany człowiek umiera w szpitalu. Spotkanie ludzi zamieszanych w sprawę staje się początkiem wspomnień tragicznych wydarzeń z II wojny światowej, okresu tuż po wojnie i niedawnych. Okazuje się, że wszystkie zdarzenia łączy jedna osoba. Doktor Knyszyn opowiada historię o tym, jak podczas okupacji w Warszawie z niewiadomych powodów doszło do krwawego starcia dwóch komunistycznych grup bojowych. Potem kapitan Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego wspomina, jak w 1946 r. na Lubelszczyźnie, gdy rozpracowywał oddział NSZ Malutkiego, wydany przez swego towarzysza, musiał w decydującym momencie zdetonować granaty trzymane w kieszeniach spodni. Dopiero trzecie zdarzenie podsuwa pewne rozwiązanie zagadki. Młody chłopak zatrzymany na stacji z cudzą marynarką twierdzi, że należała ona do człowieka, który wyskoczył z pociągu i się zabił. Chłopak rozpoznał go bowiem jako organizatora sabotażu w jednej z kopalń śląskich. Okazało się, że właściciel warsztatu z pierwszej opowieści, gdzie spotykali się bojowcy, działacz partyjny rekomendujący zdrajcę z drugiej opowieści oraz sabotażysta z kopalni to ta sama osoba Biskupik, tytułowy Cień.
Obsada

Ignacy Machowski Biskupik Cień
Adolf Chronicki Karbowski, kapitan KBW
Zygmunt Kęstowicz lekarz Knyszyn
Tadeusz Kalinowski sanitariusz w szpitalu w Jaworowie
Bohdan Ejmont plutonowy MO
Marian Łącz Stefan
Barbara Połomska przyjaciółka Stefana
Tadeusz Jurasz Mikuła, chłopak z pociągu
Bolesław Płotnicki kolejarz
Wiesław Kowalczyk kolejarz
Jarema Stępowski tramwajarz Mirek, członek organizacji podziemnej
Roman Kłosowski Witold, członek organizacji podziemnej
Zbigniew Skowroński Łuszczak, członek organizacji podziemnej
Wiktor Grotowicz Peler, członek organizacji podziemnej
Stanisław Mikulski Blondyn, członek organizacji podziemnej
Wiesław Gołas członek organizacji podziemnej
Maria Chwalibóg panna Jasia
Anna Chodakowska kasjerka lichwiarza Cibulki
Józef Pilarski akordeonista
Antoni Jurasz porucznik WP Antoni
Emil Karewicz Jasiczka, żołnierz zdrajca
Władysław Głąbik robotnik Andrusikiewicz
Zdzisław Szymański chłop z ręką na temblaku
Halina Przybylska chłopka
Janusz Strachocki Wiślicki
Zygmunt Zintel woźnica
Witold Pyrkosz Malutki, dowódca oddziału NSZ
Henryk Hunko Batory, członek oddziału Malutkiego
Zygmunt Listkiewicz członek oddziału Malutkiego
Mieczysław Łoza członek oddziału Malutkiego
Eliasz Kuziemski żołnierz patrolu z oddziału Malutkiego
Stefan Rydel żołnierz patrolu z oddziału Malutkiego
Tadeusz Kosudarski Kubas, pracownik rzeźni, członek szajki
Ilona Stawińska praczka Tekla
Ferdynand Matysik brat Tekli, członek szajki
Czesław Piaskowski pijak w knajpie
Eugeniusz Fulde pijak w knajpie

Nagrody
Zdobyte

1957: Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP), w kategorii filmu fabularnego za rok 1956: Jerzy Kawalerowicz, reżyser

Nominacje

1956: Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes, Złota Palma (nominacja), Jerzy Kawalerowicz
1957: Nagroda BAFTA (nominacja), Najlepszy film obcojęzyczny (Polska)