Umarłem, aby żyć (1984)

Umarłem, aby żyć polski film wojenny z 1984 roku w reżyserii Stanisława Jędryki.

Obraz nawiązujący do wspomnień Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego i oparty na jego losach wojennych. Działając podczas II wojny światowej w konspiracji, w 1941 został schwytany przez Gestapo i rozpoznany jako ważny jej działacz ze znajomością szyfrów umożliwiających Niemcom rozpracowanie konspiracji w granicach III Rzeszy.

Film miał dwie cykliczne kontynuacje: Po własnym pogrzebie (1989) i Urodzony po raz trzeci (1989).
Treść

W postać głównego bohatera wcielił się Andrzej Grabarczyk w roli Leopolda Wójcika, aresztowanego i osadzonego na Pawiaku. W obawie, że może nie wytrzymać tortur podczas przesłuchań przez Gestapo, domaga się on dostarczenia mu trucizny. Konspiratorzy kontaktują się w tej sprawie z profesorem Pytlem. Ten jednak stanowczo sprzeciwia się przekazaniu trucizny i zgłasza pomysł wydobycia Wójcika poprzez umyślne zakażenie go tyfusem, w ten sposób wymuszając konieczność przeniesienia więźnia do szpitala. Major Wróbel wprawdzie planuje tam akcję zbrojną, lecz prof. Pytel świadomy, że grozi to odwetem ze strony Niemców, przeciwstawia się temu zamiarowi. W zamian proponuje fortel z wykonaniem fikcyjnej operacji wyrostka robaczkowego, która oficjalnie ma zakończyć się niepowodzeniem śmiercią pacjenta.

Zarażony Wójcik z rozpoznaniem tyfusu trafia do szpitala pod strażą i symuluje atak ślepej kiszki. Profesor Pytel zarządza operację w stanie podwyższonego ryzyka ze względu na operowanie pacjenta z chorobą zakaźną. W czasie rzekomej operacji Wójcik zostaje podmieniony na ciało jego sobowtóra. On sam odzyskuje wolność, podczas gdy Niemcy pozostają w przekonaniu, że ich więzień zmarł na stole operacyjnym.
Obsada (kolejność alfabetyczna)

Jacek Borkowski Heymann, adiutant Mosera
Janusz Bukowski Wróbel, major AK
Anna Ciepielewska Maria Wójcikowa, matka Leopolda
Joanna Duchnowska dziewczyna w kawiarni
Zygmunt Fok dozorca
Alfred Freudenheim tajniak w kawiarni
Iwona Głębicka pielęgniarka asystująca przy operacji
Maciej Góraj Krzysztof, lekarz w szpitalu na Solcu
Andrzej Grabarczyk Leopold Wójcik
Ryszarda Hanin służąca chorego na tyfus profesora
Zygmunt Hübner profesor Tadeusz Pytel
Joanna Jędryka siostra Salomea
Michał Juszczakiewicz ranny aresztowany przez gestapo w szpitalu
Roman Kosierkiewicz woźnica wożący Wróbla do szpitali
Jerzy Kramarczyk reperujący windę
Eugeniusz Kujawski obergruppenführer Hans Moser
Ewa Kuryło pielęgniarka asystująca przy operacji
Marek Lewandowski niemiecki specjalista od szyfrów
Halina Łabonarska lekarka na Pawiaku
Piotr Machalica Kmicic, współwięzień Wójcika na Pawiaku
Mirosława Marcheluk Maria Bruzdowa, matka zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
Anna Milewska żona profesora Pytla
Stanisław Niwiński chirurg ze szpitala Dzieciątka Jezus
Marek Nowakowski kierowca karetki przewożący zwłoki
Bronisław Pawlik Zygmunt Bruzda, ojciec zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
Beata Poźniak pielęgniarka pomagająca doktorowi Leśniakowi
Zbigniew Sawan chory na tyfus profesor, przyjaciel Pytla
Andrzej Szenajch reperujący windę
Karol Strasburger gestapowiec w szpitalu
Henryk Talar hauptsturmführer Knothe, komendant z Pawiaka
Aleksander Trąbczyński szpicel śledzący Wójcika
Marek Walczewski lekarz na Pawiaku
Wojciech Wysocki doktor Leśniak
Jerzy Zass Prahl, strażnik więzienny na Pawiaku
Jolanta Zykun pielęgniarka
Stanisław Miedza-Tomaszewski oryginalny bohater wydarzeń (pojawia się na początku i w końcówce filmu)

Informacje dodatkowe

Film został zrealizowany w ciągu 24 dni zdjęciowych.
Plenery filmowe były w Warszawie, zdjęcia zrealizowano w celach Pawiaka, a sceny szpitalne w szpitalu na Lindleya i w Szpitalu Praskim.
Stanisław Miedza-Tomaszewski oprócz epizodycznej roli narracyjnej, pełnił także rolę konsultanta.
Z roku 1970 pochodzi spektakl teatru telewizji pod tym samym tytułem, w reżyserii Edwardy Paszkowskiej, w obsadzie: Edmund Fetting jako profesor, Janusz Bukowski jako Wójcik oraz Jan Englert w roli doktora Leśniaka.