Otwarte zasoby językowe w praktyce badawczej. Rozmowa z dr. Marcinem Oleksym (Clarin-pl)

Otwarte zasoby językowe w praktyce badawczej. Rozmowa z dr. Marcinem Oleksym (Clarin-pl)

Otwarte zasoby językowe wiedza, która łączy naukę i kreatywność

Na kanale ohistorie.eu mgr Maciej Żyśko rozmawia z dr. Marcinem Oleksym z Politechniki Wrocławskiej badaczem, współtwórcą zasobów językowych w ramach konsorcjum CLARIN-PL i gitarzystą rockowego zespołu o niebanalnej nazwie 40 synów i 30 wnuków jeżdżących na 70 oślętach.

Tematem jest rosnące znaczenie otwartych zasobów językowych w nauce i ich praktyczne wykorzystanie.

Dr Oleksy wyjaśnia, że takie zasoby to zbiory tekstów, słowników, korpusów, baz danych, które są udostępniane publicznie i bezpłatnie w takim stopniu, w jakim pozwalają na to przepisy prawa i ochrona danych osobowych. Kluczowe są tu zasady FAIR: dane mają być odnajdywalne, dostępne, interoperacyjne i nadające się do ponownego użycia.

W rozmowie pojawiają się przykłady ograniczeń w dostępie od praw autorskich (np. współczesna literatura bez licencji otwartej) po dane wrażliwe (np. wywiady medyczne). Rozwiązaniem może być anonimizacja czy udostępnianie tylko dodatkowych warstw opracowania, a nie samych źródeł.

Zasoby te znajdują zastosowanie w różnych dziedzinach: od językoznawstwa i literaturoznawstwa po historię, socjologię, a nawet badania przestrzenne. Ten sam dokument może być cennym źródłem dla historyka, językoznawcy i socjologa granice między dyscyplinami coraz bardziej się zacierają.

Dr Oleksy podkreśla dobre praktyki przy tworzeniu zasobów: dbałość o spójny format danych (np. TEI), gromadzenie szczegółowych metadanych od początku pracy, stosowanie standardów opisów oraz umieszczanie zasobów w repozytoriach zapewniających szeroką widoczność.

A dlaczego warto udostępniać swoje dane? Korzyści jest wiele: większa cytowalność, szanse na nowe współprace, spełnianie wymogów grantowych, a przede wszystkim realny wkład w rozwój wspólnego dobra, jakim jest nauka. Potencjalne minusy (np. ryzyko nadużyć) stają się coraz rzadsze dzięki rosnącej transparentności badań.

Rozmowa kończy się przesłaniem: twórzmy i udostępniajmy otwarte zasoby językowe to inwestycja w rozwój nauki, kreatywności i współpracy ponad granicami dyscyplin.