W połowie lat 60. dzięki serialowi "Wojna domowa" następuje renesans ogólnopolskiej popularności Aliny Janowskiej. Była to pełna humoru opowieść o dniu codziennym sympatycznych nastolatków, ich problemach w szkole czy poza nią oraz nieporozumieniach wynikających z różnic pokoleniowych. Janowska wraz Andrzejem Szczepkowskim grali wujostwo Anuli (Elżbieta Góralczyk). Kazimierz Rudzki z Ireną Kwiatkowską byli filmowymi rodzicami jej kolegi Pawła (Krzysztof Janczar). W serialu nie było bezpośrednich odwołań do polityki, ale lansowanie innych wzorców niż komsomolskie było dla władz trudne do przyjęcia. Po kilkunastu znakomicie przyjętych odcinkach, produkcję serialu wstrzymano. Przyczyniła się do tego scena, w której filmowy piesek Lejek siusia na gazetę. Był to tygodnik "Kultura". Ówczesny redaktor naczelny pisma Janusz Wilhelmi pobiegł ze skargą do Komitetu Centralnego, gdzie bezeceństwom "Wojny domowej" raz na zawsze położono kres.
Jerzy Gruza lubił dzielić się wiedzą o szczególnej podzielności uwagi aktorki, którą na plan "Wojny domowej" należało wyrywać zza kulis, gdzie na okrągło załatwiała jakieś niezliczone telefony i ciągłe konsultacje z milicją i prawnikami. "– Okradziono mnie wtedy!" – broniła się Janowska.
Zagrała jeszcze między innymi w serialach "Podróż za jeden uśmiech", "Lalka", "Złotopolscy" i "Plebania".
W latach 1966–1980 należała do zespołu Teatru Komedia. Od 1993 do 2000 grała głównie w Syrenie.
Spotkanie z Andrzejem Wajdą – "Samson"
Alina Janowska nie ukrywała tych stron kariery, do których inni przedstawiciele jej środowiska wolą się dziś nie przyznawać. Chętnie wracała pamięcią do czasów PRL-u i swojego uczestnictwa w rozmaitych masowych imprezach. Z sentymentem wspominała, że swoją sztuką dawała nieco radości ludziom, którzy nie przywykli chodzić do teatru czy do sal koncertowych.
Z autoironicznym dystansem potrafiła opisywać zarówno rzadkie artystyczne porażki, jak równie nieczęste chwile triumfów. Do takich należał na przykład wyjazd na festiwal filmowy do Wenecji z ekipą twórczą "Samsona" Andrzeja Wajdy, który zaowocował nieoczekiwanym zamówieniem. Redaktorkom najpopularniejszego we Włoszech pisma dla kobiet "Noi Donna" spodobała się suknia polskiej aktorki. W książce Dariusza Michalskiego "Jam jest Alina, czyli Janowska Story" (Warszawa 2007) wspominała:
A to był mój własny projekt. W czasie festiwalu codziennie wychodziła specjalna gazeta, do której miałam narysować projekt swojej sukni. Narysowałam ją, ale nikomu nie opowiadałam, że suknie dla siebie – jakieś amerykańskie z dżetami, których nikt w Polsce jeszcze nie widział – kupowałam na ciuchach. Szłam z nimi do pani Grabowskiej do Mody Polskiej i prosiłam, żeby mi je tam przerabiali według projektów, które im rysowałam.
W filmie "Samson" według powieści Kazimierza Brandysa Janowska grała Żydówkę o tzw. bezpiecznym wyglądzie, ukrywającą zbiega z getta. W getcie wybucha powstanie. Ukochany rwie się do walki, kobieta boi się, że go przy sobie długo nie utrzyma.
Janowska zaproponowała Andrzejowi Wajdzie, żeby wzbogacił akcję filmu o scenę nawiązującą do mitu o Samsonie. Bohaterka miałaby ukochanemu obciąć włosy, kiedy zaśnie – "tak jak w czasie okupacji nasze podziemie strzygło kolaborantów współpracujących z gestapo". Reżyser propozycję Janowskiej zmodyfikował: filmowemu Samsonowi, granemu przez Serge'a Merlina, włosy podcinała inna filmowa postać. Wajda zrekompensował jednak Janowskiej ten zawód, wymyślając dla niej inną scenę, której w książce nie ma, którą aktorka wspominała w swojej biografii:
Pan Andrzej nie byłby mistrzem, gdyby czegoś nie wymyślił: Samson uciekł, żeby walczyć w getcie, a ja, jako Żydówka, oddałam się ręce gestapo.
Działalność społeczna
Janowska nie lubiła bezczynności. Emigracja wewnętrzna w czasach aktorskiego bojkotu telewizji nie byłaby w jej stylu. Czas zagrożenia mobilizował ją do pracy. Wspominała:
O stanie wojennym dowiedziałam się rano tego samego dnia – od księdza w kościele. Wsiadłam w samochód i pojechałam na Kongres Kultury. Nie byłam tam zaproszona, ale chciałam porozumieć się z kolegami aktorami. Spotkałam Adama Hanuszkiewicza i… zamknięte drzwi. W ZASP-ie nikogo nie było, więc pojechaliśmy do Jerzego Markuszewskiego. Działał w KORze i bałam się, że mogli go zatrzymać. Przyjęła nas jego żona Zosia Góralczyk, bo Markusz gdzieś celowo wywędrował.
Niedługo potem z prezesem Andrzejem Szczepkowskim zastanawialiśmy się w ZASP-ie, co zrobić, żeby mechanizmy stanu wojennego nie zawłaszczyły majątku stowarzyszenia. Jan Jacoby, szef sekcji filmowców, zaproponował, żeby powołać komisję ds. bytowych artystów. Oboje znaleźliśmy się wśród jej organizatorów. Czuwaliśmy, aby wszystko pozostało w nienaruszonym stanie. Stan wojenny osobiście mi zbyt mocno nie dokuczył. Przy kontrolach dokumentów odkręcałam szybę i wystarczało. Przepuszczali. Kiedyś obładowana zakupami wychodziłam ze sklepu Wedla, a Bogu ducha winni żołnierze grzali sobie ręce przy pobliskim koksowniku. Żal mi się ich zrobiło, że muszą nas tak pilnować. Jedną bombonierkę rozdzieliłam między nich. Nie zapomnę oczu, jakie wtedy zrobili.
Alina Janowska sprawdziła się jako wieloletnia przewodnicząca Sekcji Estrady ZASP-u. W III RP również angażowała się społecznie: była radną warszawskiej dzielnicy Żoliborz, założyła Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom "Gniazdo" i orkiestrę Mała Filharmonia, dającą możliwość debiutu młodym muzykom.
Życie prywatne
Alina Janowska była żoną architekta i szablisty, wicemistrza olimpijskiego Wojciecha Zabłockiego, matką poety i reżysera teledysków Michała Zabłockiego.
Autor: Janusz R. Kowalczyk, luty 2014, akt. listopad 2017
Filmografia
Filmy fabularne kinowe i telewizyjne:
- 1946 "Zakazane piosenki" jako śpiewaczka uliczna
- 1947 "Powrót" (inny tytuł: "Ślepy tor") jako Ewka
- 1947 "Ostatni etap" jako Jugosłowianka Dessa
- 1948 "Skarb" jako Basia
- 1949 "Czarci żleb" jako Hanka
- 1960 "Powrót" jako Ina Leska
- 1961 "Czas przeszły" jako Monika
- 1961 "Samson" jako Lucyna
- 1963 "Smarkula" jako doktor Wanda
- 1967 "Poradnik matrymonialny" jako Roksana
- 1968 "Pożarowisko" jako Rojecka
- 1970 "Dzięcioł" jako Miśka, żona Stefana
- 1972 "Podróż za jeden uśmiech" jako ciocia Ula, królowa autostopu
- 1975 "Dulscy" jako Aniela Dulska
- 1982 "Na tropach Bartka" jako Kasicka, matka Maćka
- 1984 "Miłość z listy przebojów" jako członek "teatrzyku"
- 1985 "Och, Karol" jako matka Marii, teściowa Karola
- 1990 "Femina" jako matka Bogny
- 1990 "V.I.P." jako Gręboszowa, matka Zdzisia
- 1991 "Rozmowy kontrolowane" jako Halina Należyty, koleżanka ciotki Lusi
- 1999 "Gwiazdka w Złotopolicach" jako Eleonora Gabriel
- 2002 "Wszyscy święci" jako Halina
- 2008 "Niezawodny system" jako Maria
- 2009 "Ostatnia akcja" jako pułkownik Dowgird
Seriale telewizyjne:
- 1962 "Spóźnieni przechodnie" jako Zofia Kwiecińska (odcinek 5)
- 1965 "Wojna domowa" jako Irena Kamińska
- 1968 "Stawka większa niż życie" jako Rose Arens (odcinek 4)
- 1971 "Samochodzik i templariusze" jako przewodniczka w Malborku (odcinek 3)
- 1972 "Podróż za jeden uśmiech" jako ciocia Ula, królowa autostopu (odcinki 4, 5, 7)
- 1975 "Wielka miłość Balzaka" jako madame Buchet (odcinki 2, 4)
- 1976 "Czterdziestolatek" jako Celina Powroźna (odcinek 15)
- 1977 "Lalka" jako Krzeszowska
- 1978 "Rodzina Leśniewskich" jako psycholog (odcinek 3)
- 1980 "Tylko Kaśka" jako ciotka Wanda (odcinek 4)
- 1980 "Kłusownik" jako matka Maćka
- 1984 "5 dni z życia emeryta" jako Irena, dawna miłość Bzowskiego
- 1993 "Czterdziestolatek. 20 lat później" jako Celina Powroźna (odcinki 1, 3, 6)
- 1997-2010 "Złotopolscy" jako Eleonora Gabriel
- 2007 "Niania" Leokadia Maj, babcia Frani, matka Stefana (odcinek 64)
- 2010–2011 "Plebania" jako Adela, babcia Jagny
- 2011 "Na dobre i na złe" jako Lidia Makowska (odcinek 437)
Nagrody (wybór):
- 1960 – Srebrna Maska
- 1961 – Srebrna Maska
- 1962 – Jugosławia (Międzynarodowy Festiwal Sztuk Kameralnych) – za rolę w "Oskarżonych"
- 1962 – Srebrna Maska
- 1963 – Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego"
- 1964 – Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszego aktora telewizyjnego
- 1966 – Złota Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszą aktorkę w roku 1965
- 1967 – Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszą aktorkę w roku 1966
- 1996 – Prometeusz '96 – Nagroda Artystyczna Polskiej Estrady za szczególne osiągnięcia dla sztuki estradowej
- 2001 – Nagroda Główna w dziedzinie pozainstytucjonalnej działalności humanitarnej za rok 2001 przyznana przez Polski Komitet Pomocy Społecznej
- 2008 – Gdańsk (IX Festiwal Dobrego Humoru) – Nagroda za całokształt twórczości
- 2009 – Zimbabwe (International Images Film Festival for Women) – Nagroda dla najlepszej aktorki, za rolę w filmie "Niezawodny system"
- 2009 – Monaco (Angel Awards Int'l Film Festival) – Nagroda dla najlepszej aktorki, za rolę w filmie "Niezawodny system"
Odznaczenia:
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1995)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)
- Krzyż Partyzancki
- Krzyż Armii Krajowej
- Warszawski Krzyż Powstańczy
- Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)
- 706. Kawaler Orderu Uśmiechu (2003)
- Odznaka "Za zasługi dla Warszawy" (1979)