Zauropody

Zauropody
	Sauropoda
	Marsh, 1878
	Okres istnienia: jura wczesna–kreda późna PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; brachiozaur
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	archozaury
(bez rangi)	Ornithodira
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	zauropodomorfy
Infrarząd	zauropody
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zauropody (Sauropoda) – infrarząd dinozaurów z rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia). Należały do niego największe zwierzęta lądowe, jakie kiedykolwiek stąpały po ziemi. Wszystkie były roślinożerne. Odkryto, że ostatnie z zauropodów, żyjące około 65 mln lat temu na terenie dzisiejszych Indii, mogły żywić się także trawami, na co wskazują przeprowadzone przez Caroline Stromberg i współpracowników badania skamieniałych odchodów znalezionych w Indiach. Wcześniej uważano, że trawy pojawiły się długo po wymarciu dinozaurów (w oligocenie)^[1].

Zauropody miały małe głowy na bardzo długich szyjach i długie ogony jako przeciwwagę dla ich szyj. Zęby stępione słupkowate lub łopatkowate, najczęściej rzadko rozmieszczone. Zwierzęta te zwykle poruszały się stosunkowo powoli na czterech grubych, słupowatych, pięciopalczastych nogach o palcach silnie skróconych z tępymi pazurami występującymi tylko na 1 palcu przednich kończyn oraz 1, 2 i 3 palcu kończyn tylnych. Nozdrza były przesunięte daleko ku tyłowi, umieszczone w górnej części czaszki, czasami bardzo blisko oczu, często jednak daleko za nimi (jak w przypadku brachiozaurów). Niektóre z późniejszych zauropodów miały częściowo opancerzone ciała, np. tytanozaury. Występowały co najmniej od wczesnej jury do końca kredy na wszystkich kontynentach włącznie z Antarktydą^[2]. Nie jest pewne, czy zauropody pojawiły się już w późnym triasie, czy dopiero w jurze; Isanosaurus został opisany jako triasowy zauropod, jednak możliwe, że w rzeczywistości jego skamieniałości odkryto w osadach jurajskich^[3]. Do zauropodów należały np.: diplodok, apatozaur, brachiozaur, kamarazaur.

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Zauropody żywiły się roślinami. W późnej jurze (gdy żyła większość tych zwierząt) rosły paprocie drzewiaste, benetyty, miłorzęby a przede wszystkim araukarie.

Długość szyi, rozmiary ciała i rodzaj uzębienia pozwalają wnioskować o rodzaju pożywienia. Gatunki długoszyjne (brachiozaur) sięgały koron drzew. Lżejsze gatunki (diplodok) przyjmowały często wyprostowaną postawę ciała przy obgryzaniu drzew z liści. Diplodok o cienkich i ostrych zębach mógł się żywić jedynie liśćmi z drzew, natomiast kamarazaur z mocniejszym uzębieniem odgryzał całe pędy a nawet gałęzie.

Zęby zauropodów nie były przystosowane do żucia twardych części roślin, więc zwierzęta połykały kamienie o rozmiarach śliwki czy jabłka, by w umięśnionym żołądku rozcierać nimi połknięty pokarm^[4].

Definicja filogenetyczna[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą definicję filogenetyczną zauropodów przedstawili Salgado, Coria i Calvo (1997), definiując Sauropoda jako klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka Vulcanodon karibaensis i euzauropodów oraz wszystkich jego potomków^[5]^[6]. W późniejszych publikacjach proponowane były także inne definicje: Wilson i Sereno (1998) zdefiniowali zauropody jako klad obejmujący rodzaj Saltasaurus i wszystkie zauropodomorfy bliżej spokrewnione z nim niż z rodzajem Plateosaurus^[7], natomiast Yates (2007) zdefiniował zauropody jako największy (obejmujący najwięcej gatunków) klad, do którego należy Saltasaurus loricatus, ale do którego nie należy Melanorosaurus readi^[8]. Analizy filogenetyczne sugerują, że wiele zauropodomorfów tradycyjnie zaliczanych do prozauropodów, takie jak np. masospondyle, Anchisaurus czy Melanorosaurus jest bliżej spokrewnionych z saltazaurem i innymi zauropodami w tradycyjnym rozumieniu niż z plateozaurem, co zgodnie z definicją proponowaną przez Wilsona i Sereno (1998) oznaczałoby, że należałoby je zaliczyć do Sauropoda. M.in. z tego powodu McPhee i współpracownicy (2014) opowiadają się za przyjęciem najstarszej zaproponowanej definicji filogenetycznej zauropodów, tj. definicji zaproponowanej przez Salgado, Corię i Calvo (1997)^[6].

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

infrarząd: zauropody (Sauropoda) sensu Salgado, Coria i Calvo (1997)^[5]

rodzina: wulkanodony
euzauropody (Eusauropoda)
- rodzina: cetiozaury (Cetiosauridae)
- turiazaury (Turiasauria)
- neozauropody (Neosauropoda)
  - nadrodzina: diplodokokształtne (Diplodocoidea)
    - rodzina: dikreozaury (Dicreosauridae)
    - rodzina: rebbachizaury (Rebbachisauridae)
    - rodzina: diplodoki (Diplodocidae)
  - Macronaria
    - Camarasauromorpha
      - rodzina: kamarazaury (Camarasauridae)
      - Titanosauriformes
        rodzina: brachiozaury (Brachiosauridae)
        
        Somphospondyli
        rodzina: euhelopy (Euhelopodidae)
        
        tytanozaury (Titanosauria)
        rodzina: andezaury (Andesauridae)
        
        rodzina: antarktozaury (Antarctosauridae)
        
        rodzina: nemegtozaury (Nemegtosauridae)
        
        rodzina: saltazaury (Saltasauridae)
        
        rodzina: tytanozaury (Titanosauridae)

Filogeneza[edytuj | edytuj kod]

Kladogram według: Wilson, 2002^[9]

Sauropoda

unnamed

unnamed

unnamed

	omeizaur

	mamenchizaur

unnamed

	euhelop

	Titanosauria

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dinosaurs May Have Eaten Grass. redOrbit. [dostęp 2009-02-22]. (ang.).
↑ Ignacio A. Cerda, Ariana Paulina Carabajal, Leonardo Salgado, Rodolfo A. Coria, Marcelo A. Reguero, Claudia P. Tambussi i Juan J. Moly. The first record of a sauropod dinosaur from Antarctica. „Naturwissenschaften”. 99 (1), s. 83–87, 2012. DOI: 10.1007/s00114-011-0869-x. (ang.).
↑ Claire Peyre de Fabrègues i RonanC.P.F.R. Allain, Kholumolumo ellenbergerorum, gen. et sp. nov., a new early sauropodomorph from the lower Elliot Formation (Upper Triassic) of Maphutseng, Lesotho, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 39 (6), 2020, e1732996, DOI: 10.1080/02724634.2019.1732996 (ang.).
↑ Joachim Oppermann: CO i JAK, tom 31 (Dinozaury). Wrocław: Wydawnictwo ATLAS Sp. z o.o., 2000. ISBN 83-85503-26-9.
↑ ^a ^b L. Salgado, R. A. Coria, J. Calvo. Evolution of titanosaurid sauropods I: Phylogenetic analysis based on the postcranial evidence. „Ameghiniana”. 34, s. 3–32, 1997.
↑ ^a ^b Blair W. McPhee, Adam M. Yates, Jonah N. Choiniere i Fernando Abdala. The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 171 (1), s. 151–205, 2014. DOI: 10.1111/zoj.12127. (ang.).
↑ Jeffrey A. Wilson, Paul C. Sereno. Early evolution and higher-level phylogeny of sauropod dinosaurs. „Memoir (Society of Vertebrate Paleontology)”. 5, s. 1–68, 1998. DOI: 10.1080/02724634.1998.10011115. (ang.).
↑ Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.).
↑ Wilson, J. A. (2002). "Sauropod dinosaur phylogeny: critique and cladistic analysis." Zoological Journal of the Linnean Society, 136: 217-276.

[redOrbit-1] Dinosaurs May Have Eaten Grass. redOrbit. [dostęp 2009-02-22]. (ang.).

[2] Ignacio A. Cerda, Ariana Paulina Carabajal, Leonardo Salgado, Rodolfo A. Coria, Marcelo A. Reguero, Claudia P. Tambussi i Juan J. Moly. The first record of a sauropod dinosaur from Antarctica. „Naturwissenschaften”. 99 (1), s. 83–87, 2012. DOI: 10.1007/s00114-011-0869-x. (ang.).

[3] Claire Peyre de Fabrègues i RonanC.P.F.R. Allain, Kholumolumo ellenbergerorum, gen. et sp. nov., a new early sauropodomorph from the lower Elliot Formation (Upper Triassic) of Maphutseng, Lesotho, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 39 (6), 2020, e1732996, DOI: 10.1080/02724634.2019.1732996 (ang.).

[4] Joachim Oppermann: CO i JAK, tom 31 (Dinozaury). Wrocław: Wydawnictwo ATLAS Sp. z o.o., 2000. ISBN 83-85503-26-9.

[Salgado97-5] L. Salgado, R. A. Coria, J. Calvo. Evolution of titanosaurid sauropods I: Phylogenetic analysis based on the postcranial evidence. „Ameghiniana”. 34, s. 3–32, 1997.

[Antetonitrus2014-6] Blair W. McPhee, Adam M. Yates, Jonah N. Choiniere i Fernando Abdala. The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 171 (1), s. 151–205, 2014. DOI: 10.1111/zoj.12127. (ang.).

[WilsonSereno98-7] Jeffrey A. Wilson, Paul C. Sereno. Early evolution and higher-level phylogeny of sauropod dinosaurs. „Memoir (Society of Vertebrate Paleontology)”. 5, s. 1–68, 1998. DOI: 10.1080/02724634.1998.10011115. (ang.).

[Aliwalia2007-8] Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.).

[wilson2002-9] Wilson, J. A. (2002). "Sauropod dinosaur phylogeny: critique and cladistic analysis." Zoological Journal of the Linnean Society, 136: 217-276.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja