Z (symbol wojskowy)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Symbol „Z” umieszczany na rosyjskich pojazdach wojskowych w czasie inwazji na Ukrainę

Litera „Zalfabetu łacińskiego – jeden z symboli umieszczanych na pojazdach wojskowych Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej biorących udział w inwazji na Ukrainę. Występuje w dwóch wariantach: wewnątrz kwadratu i bez obramowania. Oprócz „Z” występują także inne oznaczenia, jednakże jedynie symbol „Z” uzyskał znaczenie propagandowe i jest używany jako symbol poparcia dla wojny.

Firma Zorro Productions, właściciel franczyzy Zorro potępiła użycie symbolu „Z” w kontekście wojennym. Wcześniej symbol był kojarzony z głównym bohaterem i ochroną osób prześladowanych[1].

Znaczenie symboli według Sił Zbrojnych Ukrainy[edytuj | edytuj kod]

Według Sił Zbrojnych Ukrainy symbole odnoszą się do rodzaju wojsk i miejsca, skąd wyruszyły[2]:

Symbolu Z w kwadracie zaczęto później używać do identyfikacji rosyjskich jednostek Storm-Z[3].

Znaczenie militarne[edytuj | edytuj kod]

Rosyjska ciężarówka wojskowa z oznaczeniem „Z”

Według hipotez oznaczenia najprawdopodobniej służą do szybkiej identyfikacji swój–obcy, w celu uniknięcia przypadkowego ostrzelania własnych jednostek[4]. Jednakże takiemu przeznaczeniu przeczy fakt, że oznaczane są tylko niektóre pojazdy, ponadto nic nie stoi na przeszkodzie, by przeciwnik umieścił identyczny symbol na swoich pojazdach[5].

Znaczenie symboliczne[edytuj | edytuj kod]

Od 27 lutego Rosjanie są zachęcani do używania symbolu „Z” w charakterze wyrazu poparcia dla wojny przeciwko Ukrainie. Do takiego użycia nakłaniała m.in. telewizja Russia Today poprzez kampanię w mediach społecznościowych[4]. Symbol umieszczany jest na budynkach, w miejscach przeznaczonych na reklamy, na T-shirtach, a także tworzony jest przez grupy ludzi podczas flash mobów lub zorganizowanych manifestacji poparcia, na przykład w szkołach[4]. Symbol pojawia się również w kolorach wstęgi Św. Jerzego[6].

Symbol „Z” w kolorach wstęgi Św. Jerzego z podpisem „СвоихНеБросаем” (Swoich nie porzucamy)

Początkowo władze Rosji nie tłumaczyły znaczenia tego symbolu, powstawały zatem spekulacje na ten temat. „Z” miało według nich odnosić się do prezydenta Ukrainy, Wołodymyra Zełenskiego, pochodzić od wyrazu „zakanczajem” („kończymy”) lub, bardziej prozaicznie, być skrótem od „Zapad” (zachód) i odnosić się do zachodniej grupy wojsk[7].

W niedzielę 6 marca 2022 rosyjski minister obrony, Siergiej Szojgu, wyjaśnił, że litera „Z” w tym kontekście to skrót od „Za pabiedu!” – „za zwycięstwo”. Wkrótce później Ministerstwo Obrony Rosji podało znaczenie drugiego symbolu, „V”: „w prawdzie siła”[8].

Karalność użycia[edytuj | edytuj kod]

Używanie symbolu „Z” może być karalne w Republice Czeskiej na podstawie istniejącego wcześniej art. 405 kodeksu karnego, zakazującego „negowania, aprobaty lub usprawiedliwiania zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych lub zbrodni przeciwko pokojowi”[9]. Użycie symbolu „Z” jest karalne również w Kirgistanie[10], Kazachstanie[11], Litwie[12], Łotwie[13] oraz Mołdawii[14].

W Polsce 13 kwietnia 2022 weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, na podstawie której używanie litery „Z” w tym kontekście podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2[15][16].

Do kryminalizacji używania symbolu „Z” wezwał wszystkie państwa minister spraw zagranicznych Ukrainy Dmytro Kułeba[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Zorro’s statement on Ukraine. 2022-03-12. [dostęp 2022-03-12].
  2. Sofija Łzurkiewicz: Українські військові показали, як ворог маркує свою техніку. 2022-03-01. [dostęp 2022-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-05)]. (ukr.).
  3. Russia forms Storm Z ‘prisoner’ unit to compete with Wagner, says military expert. Yahoo! News. [dostęp 2024-02-16]. (ang.).
  4. a b c Pjotr Sauer: Why has the letter Z become the symbol of war for Russia?. 2022-03-07. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  5. Rzeczpospolita: Tajemniczy znak z literą „Z¨ na rosyjskich pojazdach wojskowych zagadką dla analityków. 2022-02-20. [dostęp 2022-03-12].
  6. Putin nosi na piersi wstążkę św. Jerzego. Co oznacza ten symbol? W niektórych krajach jest zakazany [online], naTemat.pl [dostęp 2022-03-23].
  7. Alex Finnis: What does the Z mean? Meaning of Russian symbol explained and why it’s on the tanks used in Ukraine invasion. 2022-03-08. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  8. Agnieszka Bryc: „Z”, tajemniczy symbol rosyjskiej inwazji na Ukrainę. 2022-03-12. [dostęp 2022-03-12].
  9. Małgorzata Puzyr: Czesi zakażą symbolu „Z”? Rozważają traktowanie go jak swastyki. 2022-03-10. [dostęp 2022-03-12].
  10. Maxim Tucker, Tim Gosling: Amazon sells clothes with Russian military Z symbol. 2022-03-08. [dostęp 2022-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-09)]. (ang.).
  11. Wiaczesław Połowinko: Как достать соседей. 2022-03-08. [dostęp 2022-03-14]. (ros.).
  12. Lithuania bans symbols of Russia's war against Ukraine. 2022-04-19. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
  13. Saeima bans symbols of Putin's invasion. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (ang.).
  14. Panglica Sf. Gheorghe, "V, Z" și alte simboluri ale războiului, interzise în Moldova: PAS a votat legea în prima lectură. 2022-04-07. [dostęp 2022-04-07]. (rum.).
  15. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1497)
  16. Paweł Mering: Propagowanie litery Z jest przestępstwem. Bezprawnik. [dostęp 2022-04-23].
  17. Kuleba calls on states to criminalize the use of ‘Z’ symbol. 2022-03-29. [dostęp 2022-04-06]. (ang.).