Ryszarda Hanin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ryszarda Hanin
Szarlota Hahn
Ilustracja
Ryszarda Hanin (1974)
Imię i nazwisko

Szarlota Hahn

Data i miejsce urodzenia

30 sierpnia 1919
Lwów

Data i miejsce śmierci

1 stycznia 1994
Otwock

Zawód

aktorka, pedagog

Współmałżonek

Leon Pasternak (1940–1956)[1]

Lata aktywności

1944–1994

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal „Za udział w walkach o Berlin” Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” Order Uśmiechu
POL Zasłużony Kultury Narodowej (1985) Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Grób Ryszardy Hanin na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie,
22 lipca 2008

Ryszarda Hanin właśc. Szarlota Hahn (ur. 30 sierpnia 1919[a] we Lwowie, zm. 1 stycznia 1994 w Otwocku) – polska aktorka, reżyserka i pedagog, profesor sztuki[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się we Lwowie[3] w zamożnej i spolonizowanej rodzinie żydowskiej[4]. Jej ojciec Józef był przemysłowcem i urzędnikiem na kolei[5], a matka zajmowała się domem[1]. Miała o dziesięć lat starszego brata Leonarda, który został lekarzem psychiatrą[6]. Sama Hanin chciała zostać pielęgniarką[4]. Uczęszczała do Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego im. Adama Mickiewicza[6]. Ponadto chodziła na lekcje tańca, miała instruktora jazdy na łyżwach[6], uczyła się też śpiewu i grała w przedstawieniach amatorskich[4]. Po maturze w 1937 roku wyjechała do Paryża, gdzie przez dwa lata studiowała literaturę francuską na Sorbonie i jednocześnie uczęszczała do Studia Charles’a Dullina przy Théâtre de l’Atelier[6].

W sierpniu 1939 r. przyjechała na wakacje do Lwowa, gdzie zastał ją wybuch II wojny światowej[1]. Pracowała w Domu Sierot, a następnie statystowała w Krakowiakach i góralach w Polskim Teatrze Dramatycznym. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa wraz z mężem, poetą Leonem Pasternakiem (ślub 5 marca 1940), ewakuowała się w głąb ZSRR, gdzie została spikerką Rozgłośni Polskiej ZPP w Saratowie i Kujbyszewie, a następnie współzałożycielką i aktorką teatru 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, z którym wróciła do kraju. W teatrze tym w 1944 r. debiutowała jako Aniela w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry. W tym samym roku dowiedziała się, że jej brata rozstrzelano wraz z całym personelem szpitala na lwowskim Kulparkowie[7].

Następnie występowała w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, gdzie w marcu 1945 zdała aktorski egzamin eksternistyczny. W 1949 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie grała w Teatrze Polskim (1949–1954 i 1957–1963) oraz w Teatrze Domu Wojska Polskiego (Dramatycznym) (1954–1957 i od 1963 do śmierci). Występowała też gościnnie w innych teatrach. Współpracowała z Teatrem Telewizji od początku jego istnienia. Od 1951 roku aż do śmierci w 1994 roku była wykładowcą PWST w Warszawie, w latach 1966–1969 prodziekanem Wydziału Aktorskiego tej uczelni. W 1966 r. zdała reżyserski egzamin eksternistyczny. W 1956 r. rozstała się z mężem, następnie przez 16 lat była związana z aktorem Janem Matyjaszkiewiczem[1].

Weszła w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę 11 listopada 1988 roku, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski.

W ostatnich latach była ciężko chora, lecz mimo wszystko do ostatnich chwil występowała w teatrze. 31 grudnia 1993 roku wyrwała się na dzień z sanatorium w Świdrze (dzielnica Otwocka) i przyjechała do Warszawy, by wspólnie z przyjaciółmi spędzić sylwestra. Zmarła nagle wieczorem 1 stycznia 1994 roku po powrocie do sanatorium[8]. Pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A3 tuje-1-17)[9].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

  • Nagroda Ministra Oświaty za rolę Ariela w Burzy na II Festiwalu Sztuk Szekspirowskich (1947)
  • II nagroda na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Warszawie (1950)
  • III nagroda na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych za rolę Anny Danielak w Trzeba było iskry oraz Hani Tokarek w Dobrym człowieku w Teatrze Polskim w Warszawie (1951)
  • II nagroda na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych (1952)
  • Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1966)
  • I nagroda na Szczecińskim Tygodniu Kulturalnym (1968)
  • Złoty Ekran za kreacje aktorskie w TV w sezonie 1969/70 (1970)
  • Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za najwybitniejszą kreację roku w Teatrze - Niespodziance Rostworowskiego (1970)
  • Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze TV (1972)
  • Złota Kamera przyznana przez pismo „Film” w kategorii najlepszy aktor lub debiut aktorski – nagroda za rolę w filmie Drzwi w murze (1974)
  • Złote Grono na VI Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za rolę kobiecą w filmie Drzwi w murze (1974)
  • Srebrna Muszla na MFF w San Sebastian za rolę w filmie Drzwi w murze (1974)
  • Kufel Warmiński - nagroda w plebiscycie „Panoramy Północy” (1975)
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie teatru (1975)
  • Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za rolę w filmie Wielka gra (1975)
  • Złote Grono na IX Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowieza rolę w filmie Zofia (1977)
  • Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia w dziedzinie teatru i filmu (1978)
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej w Teatrze TV (1981)
  • Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy za rok 1982 (1983)
  • Nagroda Teatralna Prezydenta Warszawy za kreację aktorską w monodramie Róża jest różą, jest różą... (1984)
  • Złote Lwy Gdańskie na XVI FPFF w Gdyni za najlepszą rolę żeńską (Kulgawcowa) w filmie Jeszcze tylko ten las (1991)
  • Nagroda Szefa Kinematografii za kreacje aktorskie w dziedzinie filmu fabularnego - rolę Kulgawcowej w filmie Jeszcze tylko ten las (1991)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Niektóre źródła podają rok 1917.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 33, 14 sierpnia 2014, s. 30–31.
  2. Prof. Ryszarda Hanin, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2022-05-16].[martwy link]
  3. Magdalena Raszewska: Ryszarda Hanin. Historia nieoczywista. Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, 2016. ISBN 978-83-944934-1-7.
  4. a b c Olga Figaszewska: Nieszczęśliwa miłość, samotność i choroba. Życie Ryszardy Hanin skrywa wiele tajemnic. „Viva!”, 2021-10-14. [dostęp 2022-01-01].
  5. Ryszarda Hanin: wierna byłemu mężowi. Interia.pl, 2019-12-19. [dostęp 2022-01-02].
  6. a b c d Agnieszka Niemojewska: Tajemnice Szarloty Hahn. „Uważam Rze”, 2019-12-19. [dostęp 2022-01-01].
  7. Ryszarda Hanin życie poświęciła pracy. Aktorka nie miała szczęścia w miłości [online], Viva.pl [dostęp 2024-03-04] (pol.).
  8. Program Pierwszy – Fragment reklamy i flesz Wiadomości (02.01.1994). piotrexArchiwum2 2018-01-19. [dostęp 2018-01-30].
  9. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-18].
  10. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  11. M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  12. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  13. Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 1 (41), styczeń - marzec 1967, s. 430.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Magdalena Prokopowicz (red.): Żydzi Polscy Historie niezwykłe. Warszawa: Wydawnictwo Demart, 2010. ISBN 978-83-7427-392-3.
  • Magdalena Raszewska: Ryszarda Hanin. Historia nieoczywista. Warszawa: Wydawnictwo: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2016. ISBN 978-83-944934-1-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]