Talar

1.  z a   g r a n i c ą : z pośród monet srebrnych największa i najpowszechniej bita moneta w Europie. Pierwszy bił talary od 1484 arcyksiążę Zygmunt w Tyrolu, za nim poszli inni książęta i miasta. Nazwa t. pochodzi od monety bitej od r. 1519 w Joachimsthal, stąd po niem. Joachimsthaler Münze, skrócone taler, po polsku talar. Nazwa ta przeniosła się bardzo rychło na monety srebrne o wadze 27—30 gr, które od początku XVI. w. są bardzo liczne. Według zawartości srebra, pochodzenia i stempla rozróżnia się najrozmaitsze t., np. albertyńskie, krzyżowe, koronne i t. p. Bito też według tej samej stopy menniczej 1/4 talary (orty), 1/2 talary 11/2 talary, dwa talary. Wnet wypiera t. coraz to rzadsze złote guldeny i przyczynia się do przejścia od waluty złotej do srebrnej. 2. W  P o l s c e  pojawiają się t. po raz pierwszy za czasów Zygmunta Augusta 1564, jednak posiadają wartość półkopka 30 groszy. Według stopy niem. zaczęto bić t. w l. 1577—1580. Za Zygmunta III istnieją 3 rodzaje t.: medalowe, lekkie i ciężkie. T. medalowe (zw. w Niemczech Schautaler) mają charakter medalowy i są bite z okazji pewnych uroczystości. T. lekkie czyli złotowe mają wartość 30 groszy, w wadze są lżejsze od zwykłych i rozchodziły się przeważnie do krajów tureckich. T. ciężkie czyli imperjały, równe t. niemieckim, cesarskim zaczęto wybijać od r. 1614. Bito je do najazdu szwedzkiego, potem ukazują się już rzadko, za Mich. Kor. Wiśniowieckiego, za Jana III. i za Zygmunta II. Dopiero od Augusta III., a zwłaszcza Stanisława Augusta pojawiają się znów regularnie. Bito je i za czasów kościuszkowskich i za Księstwa Warszawskiego (ostatnie t. polskie). T. i półtalary były jedyną w Polsce monetą, ulegającą bardzo małemu spadkowi wartości. Ponieważ inne monety coraz się pogarszały, więc coraz więcej szło ich na 1 talar, ważący stale mniej więcej 1 łut srebra. Za Zygmunta I. 1 talar = 30 groszy, za Zygmunta III. 90 groszy, za Michała Wiśniowieckiego 6 złp., w XVIII. w. 8 złp.
Podobne hasła
Talar